Voorjaarslezingen 2018
Terug naar humaniteit
De voorjaarslezingen zijn weliswaar voorbij. Toch hieronder nog een indruk van de serie. Van de lezingen is een verslag gemaakt. Dit is verkrijgbaar in de tuinkamer bij de kerk.
-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-
Het thema ‘Terug naar humaniteit’ klinkt als een oproep. Het is alsof we iets verloren hebben dat we terug willen winnen. De woorden kunnen zelfs de klank krijgen van een strijdkreet. Is het dan zo erg gesteld in de westerse landen? Wie bijvoorbeeld naar het lot van vluchtelingen ziet, moet wel tot de conclusie komen dat er iets mis is. Europa – bakermat van het vrijheidsdenken – lijkt in een machteloze spagaat te verkeren tussen een geweten dat oproept tot hulp aan vluchtelingen en de afweer daartegen om problemen buiten de deur te houden. Een dergelijke tegenstrijdigheid vraagt om doordenking en heroriëntatie. Reflectie alleen zou te weinig zijn.
Vandaar de titel ‘Terug naar humaniteit’. Een lezingencyclus kan geen oplossing brengen. De focus op urgentie kan wel mensen in beweging brengen.
Rondom dit thema is de voorjaarsserie 2018 samengesteld.
Zaterdag 17 februari 2018
Kwaliteit van leven, het humanisme van Buber
door Theo Witvliet
Een mens is vóór alles een relationeel wezen: zonder de ander kan hij nooit tot zichzelf komen. Eenzijdige nadruk op het vieren van het ‘ik’ veroorzaakt veel teleurstelling en ongeluk; niet alleen individueel, maar ook voor de samenleving. Dit is de kern van het gedachtegoed van Martin Buber (1878-1965), die samen met Freud en Einstein behoort tot de invloedrijkste Joodse denkers uit de vorige eeuw. Hij verwoordde zijn visie in onder andere Ik en Jij, Chassidische vertellingen en Godsverduistering – boeken die wereldwijd generaties hebben bezield.
In Kwaliteit van leven – het humanisme van Buber, inmiddels 2e druk, laat Theo Witvliet zien dat Bubers humanisme ook in de gepolariseerde wereld van vandaag van grote betekenis kan zijn: werkelijke ontmoeting, echt gesprek, vertrouwen ondanks alles.
Prof. dr. Theo Witvliet is emeritus hoogleraar aan de theologische faculteit van de Universiteit van Amsterdam. Hij schreef onder meer het onlangs verschenen boek over Martin Buber.
Zaterdag 3 maart 2018
Vrijheid en menselijkheid bij Spinoza
door Maarten van Buuren
Werpt het denken van Spinoza licht op het thema van de humaniteit? In zijn boek over Spinoza tekent Maarten van Buuren vijf wegen die naar de vrijheid leiden. Eén daarvan betreft de samenwerking tussen mensen. Daarbij streven zij niet naar de ontplooiing van zoveel mogelijk macht voor zichzelf. Dit zou hun slechts schade toebrengen. Vrijheid wordt verworven door ontwikkeling van sociaal gedrag. Zulk gedrag stelt de mens in staat zijn levensdoel het best te verwezenlijken. Het garandeert veiligheid en voorspoed.
Spinoza ziet de rede als het vermogen zich sociaal te gedragen. Door de rede weet de mens zich te onttrekken aan conflicten, moord en doodslag. Door zich te verenigen leren mensen de vrede kennen met zichzelf en met elkaar.
Prof. dr. Maarten van Buuren is emeritus hoogleraar Franse letterkunde aan de universiteit van Utrecht. Hij schreef onder meer: ‘Spinoza. Vijf wegen naar de vrijheid’.
Zaterdag 17 maart 2018
Hersenwetenschap en de menselijke geest
door Marjan Slob
Hoe kan een mens zichzelf en zijn wonderlijke plek in de natuur begrijpen? Op dit moment zijn vooral de antwoorden die komen uit de hersenweten–schap populair. In haar lezing laat Marjan Slob zien wat er mooi en opwindend is aan de hersenwetenschap. Zij belicht ook waar deze aanpak stuit op de grenzen van haar kunnen. Zij betoogt dat de ‘subjectieve’ taal van filosofen en literatoren onontkoombaar blijft. Ook als je uitgaat van een volledig materieel mensbeeld.
Marjan Slob doet een oproep om de manieren van kijken van biowetenschap en geesteswetenschap slim te combineren. Zij denkt dat klassieke vraagstukken rond vrije wil, beslissen, bewustzijn, en het zelf, dan een spannende twist kunnen krijgen.
Marjan Slob is schrijver en filosoof. Met ‘Hersenbeest: filosoferen over het brein en de menselijke geest’ won zij de Socrates–beker. Om de week heeft ze een column in de Volkskrant. www.marjanslob.nl
Tijd: 10.30 – 12.30 uur, daarna gezamenlijk lunch
Plaats: Remonstrantse Kerk, Fnidsen 33 – 37, 1811 ND Alkmaar
Kosten: € 8,- (incl. koffie/thee en lunch)
Opgave: via voorjaarsserie@gmail.com of 072 – 5612443